Diabetes type 1 komt steeds vaker voor bij jongere kinderen. Gelukkig breiden de behandelingsopties uit, maar ook een kindvriendelijke aanpak mag niet ontbreken. Sinds augustus 2016 heeft het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV een officiële erkenning vanuit het RIZIV om kinderen onder de 18 jaar met diabetes te behandelen. Ons kinderdiabetesteam doet er sindsdien alles aan om kinderen met diabetes en hun ouders zo goed mogelijk op te vangen, te informeren en te behandelen.
Diabetes type 1 bij kinderen
Diabetes type 1 komt de laatste jaren steeds meer voor bij kinderen. De oorzaak is onduidelijk. Er komen niet zozeer veel meer gevallen voor dan vroeger, maar de diagnose valt wel op steeds jongere leeftijd. We weten nog lang niet alles over hoe deze aandoening precies ontstaat en de gevolgen voor de levenskwaliteit van zowel het kind als de ouders worden behoorlijk onderschat.
Onduidelijke benaming
Het is jammer dat de benaming niet echt duidelijk is: diabetes type 1 en diabetes type 2. Het verschil tussen beide types zit vooral in wat er precies gebeurt in het lichaam. Bij diabetes type 2 ontwikkelt het lichaam weerstand tegen insuline. Dit wil zeggen dat er meer insuline nodig is om de bloedsuiker op peil te houden. Bij diabetes type 1 gaat een bepaald type cel in de pancreas, de bètacel, om onbekende reden kapot. Die ‘auto-immune’ vernietiging van de bètacel komt door een combinatie van genetische voorbeschiktheid en een uitlokkende factor die niet precies gekend is.
Ons kinderdiabetesteam
Als ouder of kind komt de diagnose van diabetes type 1 als een donderslag bij heldere hemel. Overmatig urineren en drinken zijn de eerste merkbare signalen. Een snelle en correcte diagnose kan eenvoudig op basis van een vingerprik. Bevestigt die de diagnose van diabetes? Dan ontfermt ons kinderdiabetesteam zich over de ouders en het kind. Dit team bestaat uit de kinderarts, de diabeteseducator, de diëtist, de psycholoog, de sociaal assistent en de administratief medewerker. Vol enthousiasme begeleiden zij elk kind op een reis vol uitdagingen.
Nieuwe behandelingsopties
Jammer genoeg is er nog geen genezing mogelijk voor diabetes type 1, maar de behandeling op basis van insuline, intussen al honderd jaar oud, is de laatste jaren wel enorm geëvolueerd. Zo zijn er nieuwe insulines, op te delen in drie verschillende types: ultrasnelwerkend, langzaamwerkend en meer stabiel. Die breiden de behandelingsopties uit, wat zeker voor kinderen een groot verschil maakt. Zij hebben namelijk kleinere dosissen nodig, vertonen hogere bloedsuikerwaardepieken na de maaltijd, hebben een onvoorspelbaar eetpatroon en meer kans op een te lage bloedsuikerspiegel (hypoglycemie).
Technische vooruitgang
Ook technisch zit er heel wat evolutie in de behandelingsmogelijkheden. Zo is er nu bijvoorbeeld een revolutionair scansysteem dat via een onderhuidse sensor de bloedsuikerwaarde meet. Het kind of de ouders brengen de sensor zelf in en deze blijft veertien dagen ter plaatse. Vaak hoeft een vingerprik dan niet meer. Het continue glucosemetingsysteem (CGM), een andere nieuwigheid, werkt ook via de plaatsing van een onderhuidse sensor, die zo’n zes tot veertien dagen ter plaatse blijft. De voordelen? Het is veel makkelijker om de bloedsuikerwaarden van het kind op school en ’s nachts op te volgen, want scannen kan ook door de leerkracht gebeuren en ouders kunnen dit ’s nachts doen zonder hun kind te wekken. Het CGM-systeem geeft zelfs een waarschuwingssignaal als de waarden ’s nachts te sterk dalen.
Slimme insulinepompen
Voor kinderen is de beste toedieningswijze van insuline een onderhuidse injectie via een insulinepen of -pomp. Ook de ontwikkeling van verschillende soorten insulinepompen draagt bij tot een betere levenskwaliteit voor kinderen met diabetes. Via de insulinepomp is het mogelijk om kleinere hoeveelheden snelwerkende insuline onderhuids toe te dienen.
Kindvriendelijke aanpak
De behandeling van diabetes steunt op vier basispijlers: de zelfcontrole, de insuline-injectie, de voeding en de fysieke activiteit. Een vooruitstrevende en positieve instelling is onontbeerlijk. Bij kinderen is een aangepaste kindvriendelijke aanpak ook een absolute must. Kinderen zijn geen kleine volwassenen. Op verschillende leeftijden spelen bovendien andere elementen een rol.
Erg jonge kinderen vertonen sterk wisselende bloedsuikerwaarden en lopen risico op te lage waarden met gedragsveranderingen en bewustzijnsdaling als gevolg.
Kleuters hebben een onvoorspelbaar eet- en activiteitenpatroon en raken op tweejarige leeftijd in de ‘nee’-fase. Ze willen dan niet eten of weigeren plots een insuline-injectie of een meting.
Vanaf het lager onderwijs leert ons kinderdiabetesteam de kinderen stapsgewijs om zelfstandiger met hun diabetes om te gaan, zoals zelf de insuline-injecties toedienen. Ook de bloedsuikerwaarden zelf leren interpreteren in combinatie met voeding en geplande activiteiten om een juiste insulinedosis te bepalen is belangrijk.
Goed informeren
Ons diabetesteam werkt vanuit een motiverende en positieve ingesteldheid ten opzichte van het kind en zijn ouders, ook in moeilijkere periodes. Omdat kennis opdoen over diabetes belangrijk is, nodigen we zowel de ouders als het kind uit op ‘leermomenten’ buiten de consultatie. Daar lichten we de ziekte en de specifieke termen die daarbij horen toe, maar leggen bijvoorbeeld ook het gebruik van toestellen uit, of hoe ze gegevens moeten interpreteren. Ook leerkrachten, andere verzorgers en thuisverpleegkundigen proberen we hier zo veel mogelijk bij te betrekken. Zo organiseert ons kinderdiabetesteam sinds 2011 samen met de regionale Diabetes Liga jaarlijks een informatieavond over diabetes voor leerkrachten.
Uitdagende reis
Diabetes is voor het kind en de ouders een reisgenoot tijdens een lange reis met hindernissen, pieken en dalen. Zo’n reisgenoot hou je liever te vriend. Hij zorgt elke dag opnieuw voor een extra uitdaging en gaat soms mee met de stroom, maar werkt andere keren dan weer hard tegen. Ons kinderdiabetesteam streeft ernaar de diabetes zo goed mogelijk onder controle te houden, maar houdt daarbij wel zo veel mogelijk rekening met de noden van het kind. We stellen alles in het werk om zorg op maat te bieden.
